6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” uyarınca çıkarılan ve Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ile işyerlerinde bulunan iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gereken asgari şartlar belirlenmiştir. 

Matkap tezgahı ve diğer makine tezgahlarının kusurlu olarak kullanılması neticesinde maalesf iş kazaları gerçekleşmektedir. Matkap tezgahı periyodik kontrollerinin uzmanlar tarafından detaylı olarak yapılması, hem yasal zorunluluğun yerine getirilmesi hem de kusurlu ekipmana bağlı iş kazalarının önüne geçilmesi için şarttır. 

Vita Mühendislik 10 yılı aşkın tecrübesiyle gerçekleştirdiği kontrollerde matkap tezgahları ile ilgili gereklilikleri tespit eder. Uygunsuzluklar ve tehlikeli durumlar rapor altına alınır. 

Matkap tezgahları, genellikle metal işleme, ağaç işleri ve diğer malzemeler üzerinde delik açma işlemleri için kullanılan, güçlü ve dayanıklı tezgahlardır. Çeşitleri arasında: 

Dikey Sütunlu Matkaplar: Genellikle tek mil üzerinde dönen ve sabit bir tablaya monte edilen matkap uçlarına sahiptirler. Bu tip matkaplar, hassas delik açma işlemleri için idealdir. 

Radyal Sütunlu Matkaplar: Kolu sayesinde matkap başlığının yatay eksende hareket etmesine olanak tanır, böylece iş parçasının farklı bölgelerine kolayca ulaşılabilir. 

Mengeneli Sütunlu Matkaplar: İş parçasını sabitlemek için mengene ile donatılmıştır ve genellikle seri üretimde tercih edilir. 

Dijital Göstergeli Sütunlu Matkaplar: Hassas delik açma işlemleri için dijital göstergelerle donatılmıştır ve kullanıcıya daha fazla kontrol sağlar. 

Sabit matkap tezgahlarının periyodik kontrollerinin önemi, iş kazalarını önlemek, makine arızalarını azaltmak ve işletmenin verimliliğini artırmak için kritik öneme sahiptir. Periyodik kontroller sırasında, tezgahın görsel incelemesi, fonksiyonel kontrolü, ölçüm ve testleri yapılır ve gerekli bakım ve onarımlar gerçekleştirilir. Bu süreç, tezgahın güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlar ve çalışanların güvenliğini korur. 

Sütunlu matkaplar, güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için çeşitli güvenlik donanımlarına sahip olmalıdır. Bu donanımlar, operatörlerin korunmasını ve iş kazalarının önlenmesini sağlar. İşte sütunlu matkapların sahip olması gereken temel güvenlik donanımları: 

Koruyucu Kalkanlar: Matkap kafası etrafında bulunan koruyucu kalkanlar, operatörün matkap ucuyla temasını engeller ve parçaların fırlamasını önler. Ayrıca, iş parçasının döndürülmesi sırasında oluşabilecek talaşların dağılmasını engeller. 

Acil Durdurma Butonu: Matkap tezgahının hemen erişilebilir bir yerinde bulunan acil durdurma butonu, operatörün herhangi bir acil durumda makineyi anında durdurmasını sağlar. Bu, operatörün güvenliğini sağlamak için hayati öneme sahiptir. 

Matkap İşlemi İçin Çalışma Lambası: İş parçasının matkap ucuyla temasını görmeyi kolaylaştırmak için matkap işlemi sırasında kullanılan bir çalışma lambası, operatörün daha doğru ve güvenli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. 

Matkap Ucu Koruyucuları: Matkap ucu koruyucuları, matkap işlemi sırasında operatörün elini korur ve parmaklarının matkap ucuyla temasını önler. Bu, kesilme ve sıkışma riskini azaltır. 

Emniyet Kilidi: Matkap işlemi sırasında iş parçasının sabitlenmesini sağlayan bir emniyet kilidi, operatörün iş parçasını güvenli bir şekilde tutmasını sağlar ve matkap işlemi sırasında istenmeyen hareketleri önler. 

Düşme Emniyeti: Matkap tezgahının çevresinde düşmeyi önleyici önlemler alınmalıdır. Bu, operatörün ekipmanın etrafında güvenli bir şekilde hareket etmesini sağlar ve düşme riskini azaltır. 

Ters Çalışmayı Engelleme Sistemi: Matkap tezgahlarında, makinenin ters yönde çalışmasını engelleyen bir sistem bulunmalıdır. Bu, matkap ucu veya iş parçasının beklenmedik bir şekilde geri dönmesini önler ve operatörün güvenliğini sağlar. 

Bu güvenlik donanımları, sütunlu matkapların güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için temel önlemlerdir. Ancak, işletme koşullarına ve yerel güvenlik yönetmeliklerine göre ek güvenlik donanımları da gerekebilir. Bu nedenle, operatörlerin güvenliğini sağlamak için işletme sahiplerinin yerel mevzuatlara ve ulusal standartlara uygun olarak gerekli güvenlik önlemlerini alması önemlidir. 

Matkap tezgahı periyodik kontrolleri TS EN 12717+A1, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Makine Emniyeti Yönetmeliğine göre gerçekleştirilir. Makine tezgahlarının güvenlik donanımları ve yapısal gereklikliliklere ait kontrollerde incelenen kısımlar aşağıda belirtildiği şekildedir. 

• Güvenli çalışma kuralları 
• Dokümantasyon  
• Kumanda sistemleri 
• Kurulum uygunluğu 
• Uyarı işaretleri 
• Sınırlayıcılar 
• Erişim 
• Durdurma sistemleri 
• Fonksiyon testleri 

Yapılması gereken test ve kontroller kapsamında, işletmelerde bulunan matkap tezgahı periyodik kontrolü hizmeti sunan Vita Mühendislik, Türkak TS EN ISO/IEC 17020 standardı kapsamında akredite olmuş bir A tipi muayene kuruluşudur. Akreditasyon kapsamları Türk Akreditasyon kurumunun resmi sitesinde herkesin erişebilmesi adına halka açıktır. Denetim faaliyetlerini sürdüren tüm personellerimizin eğitim sertifakaları ve bakanlığa bağlı veri tabanında kayıtlı olacak şekilde ekipnet numarası bulunmaktadır. Yetkinlikler ile ilgili tüm veriler Vita Mühendislik periyodik kontrol raporlarında açıkca belirtilmektedir. Hem kamu hem de özel sektör denetimlerinde ulusal ve uluslararası yetkinliğe sahip raporlar düzenlenmektedir.